8-12-1947 Op de rede van Priok 9-12-1947

Op de rede van Priok
8-12-47
's avonds 11 uur


Lieveling van mij,

Reeds om 6 uur vanmorgen stond ik te douchen en deed de was van 1 week:
2 zakd
3 onderbr
1 pr sokken
1 overhemd
alles in 20 minuten!
Morgen misschien aan land in Priok!
'k Heb Mieke [de Vries] een telegram gestuurd in de hoop, dat ze met een wagen komt, zodat ik naar Batavia kan gaan om Puister te bezoeken.
Mijn jongens doen flink hun best en vandaag hebben we alle bedden aan bakboord gesopt enz. enz.
Het bezoek aan Priok zal kort zijn (1 dag?) daarna Makassar (3 dg) Soerabaja, waar we helemaal niet aan land komen, dus grote moeite met de pakjes voor Kees [?]. 'k Heb hem vandaag geschreven en zal hem van Makassar telegraferen, hoe of wat.
't Is zo rot dat je letterlijk niets van te voren weet. Morgen waarschijnlijk post uit Holland. Vanuit Aden heb je ze al eerder dan uit Algiers.
Rondom de boot zwemmen vele haaien. Knapen van ruim 2 meter.
Zoiets in je bed, ook om te griezelen Ans.
Over 10 dagen vier jij 't feest van Ons en Gerrie. [18-12-1940 getrouwd; 18-12-1942 Gerrie geboren]. Ik ben er bij hoor schat! Thuis of niet!!
Als 'k vóór Kerst of Nieuwjaar niet meer schrijven kan dan reeds nu prettige Kerst en voor 1948 net zo veel zon als jouw lieve ogen maar kunnen verdragen.
Dag meiske mijn, dag lieverd – jouw Maart

---

Lieve Wim
Gerrie
Tijn
Liesje

Van moeder hoorde ik uit haar brieven dat jullie erg lief bent. Goed zó!
Was het fijn bij Oma?
Tijn, hier aan boord zijn wel 8 grote hijskranen (laadbomen).
Wat veel hè?
Spelen jullie lief met Liesje?
Ligt er al sneeuw? Vader is een beetje door de zon verbrand. Gek hè?

9-12
En nu varen we de haven binnen.
De post moet van boord.
Tussen de pieren ligt een gezonken boot.
Helemaal op zijn kant.
Er was nog niemand wakker en toen werd ik al weer geroepen voor lymfangitis.
Een groot vliegtuig vliegt over.
Dag, dag, dag, dag
En een dikke zoen van Vader

12-12-1947 Op de rede van Makassar

a.b. S.S. Volendam op de rede
van Makassar 12.12.47

Lieveling van mij, zoete Annetje, en lieve Wim, Ger, Tijn en Liesje

Omdat ik een keertje per luchtpost wil schrijven en we morgen waarschijnlijk van boord kunnen en dan vanuit Makassar voor eigen rekening post kunnen verzenden ben ik in het hol van de leeuw achter een machine (rotding) gekropen en tik op deze voordelige maar zeer prozaïsche manier een lettertje naar Holland, waar volgens de laatste berichten guur kou en buien heersen. Kun je het wel warm stoken lieverd en Wim, is het nog niet koud als je 's morgens al zo vroeg de deur uit moet? Tijn, hebben er al een keer bloemen op de ramen gestaan? Lies, als jij moeder helpt om de was te doen en je natte directoirtjes uitspoelt moet je zorgen dat ze gauw droog zijn, want anders bevriezen ze en hangen ze stijf aan de lijn. Ik zal eerst even vertellen, dat ik jullie post in Tandjon Priok ontvangen heb. We kwamen daar, zoals je natuurlijk al weet 9 Dec. aan en hoefden toen 's avonds om 10 uur pas binnen te zijn. Je begrijpt wat een feest dat voor de jongens was, zomaar in Batavia te mogen passagieren. Iedereen was in staat er te komen, want er waren blijkbaar auto's ingelegd, want iedereen had spoedig een lift van Priok naar Batavia. Alle patienten waren voor die dag ontslagen en sommige kwam ik tegen in Batavia. Allereerst ben ik op sjouw gegaan met mijn pakjes en was o.a. ruim een uur bezig met een particulier adres op de Oud Gongdandiaweg 2e paviljoen. Het huisnummer was niet vermeld en de nummers liepen ongeveer tot 200. Die Van Wensen was bij alles mijn gids en ik heb van hem veel plezier gehad. Hij kwam me aan de boot opzoeken, heeft daar meegegeten en was van alles even verrukt.
'k Heb nog lang op Mieke gewacht maar tenslotte zijn we weggegaan, eerst naar een goedang (loods) waarin Klaas van de Bos, een broer van His, die inmiddels getrouwd is, de scepter zwaaide op een goedmoedige manier over een 60 tal koelies. Een vrij verantwoordelijke baan omdat hij alle goederen voor het leger bestemd, in zijn loods opslaat en voor verdere doorzending zorgdraagt. Onder luid protest van een sergeant, die moest gaan lopen, stopte hij ons in de wagen en in no time waren we in Batavia. In een bedsja toerden we door de stad en deden al onze adressen af. Voor die jongen van Van Kempen gaven we het bij zijn kantoor af en hoorden, dat hij naar de boot was. Toen zijn we naar Tjikini gestapt en hoorden van een zuster, dat Puister naar huis was. Vlak na ons vertrek barstte een bui los waarbij we de overkant van de straat niet meer konden zien. We schuilden onder het grote afdak van een grote woning. Na een kwartiertje was het bijna over. Een school kwam uit en blank en bruin kwam naar buiten. Een jongentje van een jaar of 10 had al zijn kleren uitgetrokken en liep piemeltjes naakt naast drie meisjes onder een grote parasol, waarvan er één zijn kleren droeg, zodat die droog bleven. Hij liep zichtbaar te genieten. Puister was verrast en schonk direct lekkere thee. Hij woont daar in een groot huis met meerdere mannen. Het zoeken van onderdak is een puzzle. Hun financiële problemen zijn vele en ook de belasting zit niet stil. De distributie is gebaseerd op basislonen: hoe hoger salaris, hoe groter puntentoewijzing en hoe beter kwaliteit, zodat de lagere ambtenaar steeds met alles achteraan komt. Het is met die jongens bovendien zo, dat ze practisch levenslang dienstplichtig zijn , omdat ze in K.N.I.L. verband beschouwd worden te zijn opgenomen.. Bij Puister vandaan heb ik Mieke telef. trachten te bereiken, maar telkens louw kans. We zijn toen samen door Batavia gewandeld. Het V.H.K.verblijf en A.M.V.J.huis bezocht, maar Mieke niet gezien; wel gesproken. 's Avonds spoedig een lift naar Priok en de andere morgen stond plotsklaps Mieke voor mijn neus. Ook Henk van Kempen en Van Wensen waren er weer. Gezellig hebben we zitten bomen en Mieke gaf me nog één en ander mee voor haar broer in Makassar, waar elke dag een baby kan worden verwacht. Om twaalf uur vertrokken we dan uit Priok en voeren langs het Amerikaanse slagschip, waarop de besprekingen worden gehouden. Mieke was er aan boord geweest. Ze beloofde me, als ze vrij was op een Zondag, als we in Priok terug zijn met haar in een jeep (ze rijdt zelf) naar Bandoeng te gaan. Het lijkt me mieters!! Over een spiegelgladde zee vertrokken we zonder moeilijkheden en liggen nu aan onze ankers te dobberen en wachten op de dag van morgen. De jongens hebben hard gewerkt en de zaal is om te zoenen. Elk koper lampje is geboend en als bloeddoggen liggen de jongens met dweilen op de loer om hem morgenochtend zo schoon mogelijk op te leveren.
Onze reisplannen zijn nogal voorbarig: 15 Dec. uit Makassar, 17 uit Soerabaja, 21 uit Priok, 15 uit Sabang haven en 24 Jan. 1948 in Rotterdam ¾¾¾¾!!!!!!!!!!!!!!!
We schijnen niet meer dan 1190 militairen met ong. 200 burgers mee te krijgen, dus gelukkig weinig kans op zusters. Met de patienten gaat alles uitstekend en ik zal je een gedeelte van onze administratie laten zien zodra we thuis zijn.
Nu is het half elf, de schuit gaat slapen, dokter had ons hedenavond in de hut genodigd, maar ik heb maar niet meegedaan. Er zijn per saldo personen op 52 N.B. die me harder nodig hebben dan hij.
Lieverds tot ziens.
Maart

18-12-1947 Verjaarsbrief voor Gerrie 5 jaar

19-12-1947 Vóór Priok 22-12-1947

Vóór Priok, 19-12-47

Lievelingen van mij,

Weer liggen we voor de haven te wachten tot het dag wordt om de haven binnen te stomen. Rondom de boot liggen haaien te zwemmen. Grote kanjers met scherpe tanden. We zijn nog bezig geweest er één te vangen maar hij lachte ons uit!
Even in vogelvlucht onze reis. In Makassar liepen we helemaal leeg! Heerlijk! Prachtige haven! Ook de Grote Beer lag er. Nam onze marine + mariniers mee naar Soerabaja. Wij maar genieten Zaterdag 13 en Zondag 14 en Maandag 15. In Makassar veel gezien. Een mooie stad, brede lanen. 's Zaterdagsavonds de stad in. Overal vers aangekomen jongens in bedsja's (3-wiel carriers) of slugelend met grote (Europese) passen langs de verschillende lanen.
Bij de broer van Mieke de Vries even een pakje van Mieke gebracht want er is een a.s. Vriesje op komst. De behuizing van de mensen daar is allerbelabberdst. Daarom, en ook doordat er een directe chef op bezoek kwam zal hij wel blij zijn geweest dat ik ophoepelde.
Wat hebben we genoten! In de stad, op de pasar, was veel te krijgen, maar de schepelingen hadden al gauw de boel verziekt, waardoor de douane tenslotte niets meer dóór liet. Ook van mij werden 2 bl.[blikken] boter in beslag genomen, die 'k later, toen bleek dat ik geen clandestiene rotzooi had, weer terug kreeg.
En een gesjirp in de nacht! De overste had maj. v. Leeuwen en Sergt. Verburg met de officieren uitgenodigd om mee te gaan naar Malino.
Je voelt dat wij op eigen gelegenheid weggingen. 's Morgens 6 uur op, zeven uur ontbijt en laat daar op Zondagmorgen juist een luxe Austin het terrein opdraaien. Wij meegereden en eerst Fons naar de mis gebracht, koffie gedronken bij de fam. v.d.Brink, van Molukker ... [veen? neen? vun?, een?], die overal gezworven had. 2 Zoons van zo'n 13 jaar in Holland (vooral als ze over "die kleine" sprak, was er tersluiks een zakdoek nodig). Toen Fons uit de kerk gehaald en 't oudste fort van de archipel, fort Rotterdam bezichtigd. (ruim 300 jaar oud). In 't midden de kerk, heel hoog gebouwd, zodat je de dominee van buiten ook kon volgen. Heerlijk rustig, op eigen houtje (Mijnheer v/d Brink was naar de kerk) door Makassar tot we bij de haven een kaptein met glazige ogen in een jeep tegenkwamen, waar we aan vroegen of er kans was naar Malino te liften. Hij gaf ons geen kans, moest zelf naar de soos maar zei, dat er voorbij Maroes een grote waterval (Baltitmoeroe)[?Bantimurung?] was. Wij er op uit. In twee bedsja's naar de weg naar Maroes. De 7e auto (er reden er maar weinig op Zondag) was raak. Heer met 2 dames in grote V8 Ford. Wij met 4 man achterin. Toevallig gingen ze ook naar Baltitmoeroes. Mazzel. Verduiveld aardige mensen!!
Genoten, Genoten, Genoten!!! We reden Noordwaarts tot we rechts de rotsen zagen blauwen. Voorbij huisjes op hoge palen, , karbouwen, kleine jongetjes met grote hoeden, boven op karbouwen met een grote bel om hun nek (bamboekoker met gleuf en houten hamertje, wat er steeds tegen bungelde, een mooi warm hobo meer fagot geluid, klok, klok, klok. Aan de verschillende geluiden kan ieder z'n eigen karbouw in 't donker herkennen.)

We zagen ook nog karbouwen in de kali (rivier), alleen de horens en een stukje rug was er van te zien. – Wordt later vervolgd!

22-12
Nog een haastkrabbeltje dat er nog post bij komt.
Maar nu gaat heus de zak dicht. Gister hele dag naar Buitenzorg (plantentuin, Victoria Regia enz.) geweest. Mieke + kapt. Merkelbach + ik.
Genoten!!!!
Heus, 'k wist niet dat er zo veel moois was! Een pracht aquarium in oud batavia, ritueel van vruchtbaarheid om loop van oud (heilig) kanon gezien.
Later heus meer.
Dag 4 kleine schatten.
Vader gaat nog meer tekenen.
Dag héle grote schat.
Vandaag schrijf ik meer.
Grote Beer komt juist achter ons. Thomasson niet gezien. Soerabaja op de reede gebleven. (20 mijl weg), 24e uit Priok weg. ± 25 of 26 Jan. thuis.
Via Sabang – Aden.
Dag, dag, dag, dag, dag.
Maart
In Omoe's/Moeders brief zaten
knappe sommenbriefjes van Wim,
mooie tekeningen, ook van Gerrie.

22-12-1947 Priok 24-12-1947

Priok, 22-12-47
Aan al mijn lievelingen,
Nog enkele dagen, dan is het Kerstmis! Bij jullie koud en guur, hier Vader in onderbroek en slippers.
De postverbindingen zullen wel wat gestoord zijn en daarom, vóór 't eind van 't jaar prettige dagen en lieveling dat 1948 ons wéér zóveel goeds geve als alle voorgaande jaren, dat er een minister van Vrede mag komen en dit mooie land, met de nijvere bevolking en zijn rijke bodem een welvaartperiode tegemoet gaat, die er zéker al lang had kunnen zijn. Onrust en haat gaan hand in hand, gisteravond werd een bom in de uitgaande massa bioscoopbezoekers notabene geworpen, bij de Theresiakerk werden door kinderen spelenderwijs 4 landmijnen ontdekt (gelukkig geen doden), enz.
Wim en Ger en Tijn, doen jullie in 't nieuwe jaar wéér net zó je best om Moeder te helpen? En Lies, zal je een héle grote meid worden?
En nu even de feiten: De "Grote Beer" ligt weer bij ons in Haven II (vannacht even op de Reede, maar morgen weer binnen). Wij vertrekken de 24e, (dan loopt n.l. de "W. Ruys" binnen.) We blijven 's nachts op stroom en gaan overdag door Str. Soenda naar Colombo. (dus niet Sabang). Doen Aden en P. Said aan en zijn ± 26 Jan. thuis. Vlug nog hè?
Patienten allen malaria. Strijkjes geven duidelijk plasmodiën aan. Ook op vrouwenzaal maar 1 pat. (baby van 8 maanden). 'k Krijg maar 3 verpleegsters, Heerlijk! Vandaag Bezemer op boodschappen uitgestuurd. Bij Bata kocht hij 3 paar damesschoenen, o.a. blauwe en kleine rode voor Ankie. Tassen vreselijk duur. Het tientje doet ± 15 gld. en de schoenen / tassen kosten f 33,- / f 45,-. Rijst mag niet worden uitgevoerd, evenmin als boter, pinda's enz. Suiker erg duur. Zeep ook. Vanavond bij Puister een groot pak gehaald voor Dick Vink.

Gister hele dag met Mieke getourd. Bij Gen. Spoor gedineerd, heerlijk naar

plantentuin in Buitenzorg (foto van Victoria Regia). Jongens, die bladen zijn meer dan 1.50 m. breed, met opstaande randjes van ± 10 cm. Als die bladen tegen elkaar stoten hoor je 't schuren en botsen. Een kindje van 2 jaar kan er gemakkelijk opzitten.

"Ziet Gouddochtertje gaat va-a-a-a-aren
Varen op een lelieblad."

Eerst even slapen!
Zoen voor allemaal.
Vader

24/12
In grote haast (altijd vader + haast) de laatste brief uit Batavia.
Gister was Leen weg, dus ik niet naar de wal. Toen hij 's avonds thuiskwam was er een verbod tot passagieren. Ook vanmorgen mocht niemand van boord, zodat ik nog wél Nica geld, maar geen tassen enz. heb. Rijst mag niet worden uitgevoerd, suiker ook niet, geen boter en oliën. Ik heb dus goddank niets van levensmiddelen bij me. In de kampong ben 'k nog niet geweest. Ik had er graag wat kleine dingen gekocht. (voor jullie hoor!)
Vanmorgen om 7 uur begon de embarkatie. De Ruys kwam binnen. Majestueus. Alle boten gepavoiseerd en maar blazen.
Wij ook overal vlaggen.

Bespreking artsen + verplegers. Dienstrooster enz. enz.
'k Was gister wat beroerd en voer vandaag nog niet veel uit. Misschien komt deze brief nog aan de wal.
In Makassar genoten. (Zondag) De waterval hoorden we lang uit de verte donderen. Tussen hoge rotsen (kalk) druppelde overal 't water langs en uit. Toen we langs de waterval omhoog geklauterd waren moesten we door de kali waden en kwamen dan weer door hoog alang-alang, hagedissen, prachtige vlinders, hoge rotsblokken, door hardstikke donkere kloven en gangen bij de volgende waterval.

We hadden tegen de mensen gezegd, dat we nog wat wilden blijven en dat de auto's maar weg moesten gaan. 's Avonds was er geen sterveling meer. In het koude diepe water gezwommen, als Tarzan aan lianen het water ingeslingerd en in de gietregen en donderbui genoten. Mijn ▼ verloren, geen dames (wees gerust). Gelift tot Makassar. In klein plaatsje Maroes gestopt. Genoten!!! Dinsdags uit Makassar naar Soerabaia met 140 mensen a/b. Babyvoeding gemaakt enz. In Soer lag de L.S.T.-boot al klaar. Geen Tomasson gezien. Ik heb nog naar v/d Schoor (zijn vriend) getelegrafeerd, dat we op de reede lagen en een doos cigaretten meegegeven van 50 stuks voor Kees, aan een soldaat, die v.d. Schoor wist te wonen. (Nico Mijnders, Mariniers)
Direct door naar Priok, waar we Zaterdag binnenliepen. Zondag met Mieke uit + Merkelbach. In 't huis van Gen. Spoor gegeten en in zijn jeep genoten!!!!! Maandag voor pat. gezorgd, 's avonds naar Puister om pakje voor Co en Dick te halen. Veel moeite. Voor mezelf tijd te kort. Toch geniet ik van alles. Veel, veel zoenen.
Goed 1948 nogmaals.
Dag schatten. Dikke zoen van Maart